سیستم اسکادا:
سیستم اسکادا (Supervisory Control and Data Acquisition) یک سیستم کنترل صنعتی است که برای نظارت و کنترل فرآیندهای صنعتی استفاده می‌شود. وظیفه اصلی اسکادا، جمع‌آوری داده‌های فرآیندی از تجهیزات میدانی مانند سنسورها و دستگاه‌های اجرایی است و نمایش آنها را به کاربر فراهم می‌کند. سیستم اسکادا امکاناتی مانند مانیتورینگ، نمایش گرافیکی در زمان واقعی، ثبت و ذخیره داده‌ها، ایجاد گزارشات و ارتباط با سایر سیستم‌ها را فراهم می‌کند. اسکادا به عنوان یک سیستم کنترل توزیع شده عمل می‌کند و قابلیت اتصال به تجهیزات مختلف را داراست.
سیستم کنترل توزیع شده (DCS):
سیستم کنترل توزیع شده (Distributed Control System) یک سیستم کنترل صنعتی است که برای کنترل و مدیریت یکپارچه فرآیندهای صنعتی استفاده می‌شود. در سیستم DCS، عملکرد کنترلی و نظارتی به صورت توزیع شده در سطح واحدهای مختلف انجام می‌شود. این سیستم شامل تجهیزات میدانی، واحدهای کنترلی محلی و یک سیستم مرکزی (Server) است. تجهیزات میدانی شامل سنسورها و دستگاه‌های اجرایی می‌باشند که اطلاعات فرآیند را جمع‌آوری و به واحدهای کنترلی ارسال می‌کنند. واحدهای کنترلی محلی، اطلاعات دریافتی را تحلیل و تصمیم‌های کنترلی را اتخاذ می‌کنند و دستورات کنترلی را به تجهیزات میدانی ارسال می‌کنندبرخی از ویژگی‌های مقایسه‌ای بین سیستم‌های اسکادا و DCS عبارتند از:
معماری: یکی از تفاوت‌های اساسی بین اسکادا و DCS معماری آنهاست. در سیستم اسکادا، سرور مرکزی وجود ندارد و همه عملیات ارتباطی و نظارتی به صورت مستقیم بین کاربر و تجهیزات میدانی انجام می‌شود. اما در سیستم DCS، وجود سرور مرکزی و واحدهای کنترلی محلی باعث توزیع وظایف کنترلی و نظارتی در سراسر سیستم می‌شود.
مقیاس‌پذیری: سیستم DCS به خاطر معماری توزیع شده‌اش، قابلیت مقیاس‌پذیری بیشتری در مقایسه با اسکادا دارد. با افزایش محدوده و پیچیدگی فرآیندهای صنعتی، سیستم DCS قادر است به راحتی با افزایش تجهیزات میدانی و واحدهای کنترلی محلی به سیستم اصلی ادغام شود.
قابلیت برنامه‌ریزی و تنظیم: در سیستم اسکادا، کاربران می‌توانند به راحتی تغییراتی را در رابطه‌ی نمایش گرافیکی، گزارشات و سایر ویژگی‌های کاربردی انجام دهند. اما در سیستم DCS، برای تغییرات گسترده‌تر و تنظیمات پیشرفته‌تر، نیاز به دانش فنی بیشتری دارید.
کاربرد: هر یک از سیستم‌های اسکادا و DCS دارای کاربردهای خاص خود در صنایع مختلف می‌باشند. سیستم اسکادا بیشتر برای کنترل و نظارت بر فرآیندهای کوچکتر و محدودتر استفاده می‌شود، در حالی که سیستم DCS برای فرآیندهای بزرگتر و پیچیده‌تر کاربرد دارد.
قابلیت اتصال به سایر سیستم‌ها: هر دو سیستم اسکادا و DCS قابلیت اتصال به سایر سیستم‌ها مانند سیستم‌های مدیریت تولید (MES) و سیستم‌های اتوماسیون صنعتی دیگر را دارند. این قابلیت اتصال به سیستم‌های دیگر امکان تبادل داده و هماهنگی بین سیستم‌های مختلف را فراهم می‌کند.
سیستم‌های اسکادا و DCS هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای خود را دارند و بسته به نیازهای صنعتی و اندازه و پیچیدگی فرآیندهای صنعتی، می‌توان از یکی از آنها استفاده کرد. در فرآیندهای صنعتی کوچکتر و ساده‌تر، سیستم اسکادا با عملکرد ساده و ظرفیت محدود می‌تواند به عنوان یک ابزار کارآمد استفاده شود. اما در فرآیندهای صنعتی بزرگتر و پیچیده‌تر که نیاز به کنترل و نظارت یکپارچه دارند، سیستم DCS با معماری توزیع شده و قابلیت مقیاس‌پذیری بیشتر، انتخاب مناسبی خواهد بود.
به طور کلی، اسکادا برای نمایش و کنترل فرآیندهای صنعتی استفاده می‌شود و تمرکز بیشتری بر رابط کاربری و نمایش داده‌ها دارد. در مقابل، DCS برای کنترل و مدیریت یکپارچه فرآیندهای صنعتی طراحی شده است و قابلیت مقیاس‌پذیری بیشتری دارد.
در هر صورت، قبل از انتخاب سیستم مناسب برای صنعت خود، باید نیازها و الزامات خاص خود را مورد بررسی قرار داده و با توجه به عوامل مثل اندازه فرآیند، پیچیدگی، سازگاری با سایر سیستم‌ها و هزینه‌های مربوطه تصمیم‌گیری نمود. شرکت لیان گوهران یک شرکت دانش بنیان است که قادر به پیاده سازی هر دو نوع سیستم های اسکادا و کنترل توزیع شده میباشد.
