سیستم اسکادا (Supervisory Control and Data Acquisition) یک سیستم کنترل صنعتی است که برای نظارت، کنترل و مدیریت فرآیندهای صنعتی استفاده می‌شود. اسکادا به عنوان یک سیستم کنترل توزیع شده عمل می‌کند و توانایی اتصال به تجهیزات مختلف را داراست، از جمله سنسورها، مبدل‌ها، تجهیزات کنترلی و دستگاه‌های اجرایی. در این مقاله، به بررسی عملکرد و کاربردهای سیستم اسکادا می‌پردازیم.
عملکرد سیستم اسکادا:
سیستم اسکادا از سه بخش اصلی تشکیل شده است: تجهیزات میدانی (Field Devices)، واحد کنترل (Control Unit) و نرم‌افزار اسکادا (SCADA Software). در این سیستم، تجهیزات میدانی شامل سنسورها و دستگاه‌های اجرایی می‌باشند که اطلاعات مربوط به فرآیند را جمع‌آوری و به واحد کنترل ارسال می‌کنند. واحد کنترل، اطلاعات دریافتی را تحلیل و بر اساس برنامه‌های کنترلی مشخص، تصمیم‌های لازم را اتخاذ می‌کند و دستورات کنترلی را به تجهیزات میدانی ارسال می‌کند. نرم‌افزار اسکادا، وظیفه نمایش و نظارت بر فرآیند را بر عهده دارد و اطلاعات دریافتی را به صورت گرافیکی و شهودی نمایش میدهد.
کاربردهای سیستم اسکادا:
سیستم اسکادا در انواع صنایع و بخش‌های مختلف کاربرد دارد. برخی از کاربردهای اسکادا به شرح زیر است:
الف) صنعت نفت و گاز: در صنایع نفت و گاز، سیستم اسکادا برای کنترل و نظارت بر عملیات استخراج، حمل و نقل و فرآوری نفت و گاز استفاده می‌شود. این سیستم قادر است اطلاعات مربوط به فشار، دما، جریان و سایر پارامترهای مهم را از تجهیزات میدانی جمع‌آوری کند و به صورت زنده نمایش دهد.
ب) برق: در صنعت برق، سیستم اسکادا برای کنترل تولید و توزیع برق استفاده می‌شود. این سیستم قادر است اطلاعات مربوط به تجهیزات تولیدی،ترانسفورماتورها، خطوط انتقال و تجهیزات توزیع را دریافت کند و بر اساس آنها تصمیم‌های لازم را بگیرد. همچنین، امکانات نظارت بر وضعیت شبکه، تشخیص خطاها و ایجاد گزارشات نیز در اسکادا وجود دارد.
ج) صنایع تولیدی: در صنایع تولیدی مختلف، سیستم اسکادا برای کنترل و نظارت بر فرآیندهای تولیدی استفاده می‌شود. این سیستم قادر است از سنسورها و تجهیزات میدانی اطلاعاتی مانند دما، فشار، جریان و سایر پارامترهای مربوط به خطوط تولید را جمع‌آوری کند و به صورت لحظه‌ای به کاربر نمایش دهد. همچنین، با استفاده از سیستم اسکادا می‌توان عملیات تولید را اتوماسیون کرده و بهبود کارایی و کیفیت تولید را ارتقا داد.
د) آب و فاضلاب: در صنعت آب و فاضلاب، سیستم اسکادا برای کنترل و نظارت بر فرآیندهای تصفیه آب و فاضلاب استفاده می‌شود. این سیستم قادر است اطلاعات مربوط به سطوح آب، جریان، کیفیت آب و سایر پارامترهای مهم را دریافت کند و به صورت گرافیکی نمایش دهد. همچنین، امکان کنترل و بهینه‌سازی عملکرد واحدهای تصفیه و مانیتورینگ شبکه توزیع آب نیز در اسکادا وجود دارد.
ه) ساختمان‌های هوشمند: در ساختمان‌های هوشمند، سیستم اسکادا برای کنترل و مدیریت تجهیزات ساختمانی مانند سیستم‌های HVAC (گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع)، روشنایی، امنیت و سایر سیستم‌های خودکار استفاده می‌شود. این سیستم قادر است اطلاعات مربوط به وضعیت سنسورها و تجهیزات را دریافت و به صورت هوشمند کنترل کند.
نتیجه‌گیری:
سیستم اسکادا به عنوان یک سیستم کنترل صنعتی قدرتمند و شهودی، در بسیاری از صنایع و بخش‌های مختلف کاربرد دارد. این سیستم قادر است اطلاعات مربوط به فرآیندهای صنعتی را جمع‌آوری، نظارت کند و با استفاده از الگوریتم‌ها و برنامه‌های کنترلی پردازش کند. شرکت لیان گوهران یک شرکت دانش بنیان و پیشرو در زمینه سیستم های اسکادا است که با تکیه بر دانش فنی کارشناسان خود قادر است پروژه های مختلفی در ابعاد بزرگ انجام دهد.